2. Hellzwella um 1870

(Heinz Bernard)

Fòòa nòpmmòòl z`riggs`kummen uff die Numma 43 vann Lessels Haus. Dadd woo:a kään Hausnumma wie haud. Bei 498 Innwoonann, 90 Haushaldungen unn nuu:a ääna Schdrooß wooren die nidd noodwennich, ääna hadd den annan kannd. Die Nummann wooren nu:a foo:a de Behee:aden. Se hann imm innaschden Dorf  ann da Bäärengaß medd 1 aang´fong:g unn sinn uff da ling:gs Seid durchg´laaf  bis 31 ann da eemaalich Dummb, sinn dann uff da anna Seid vann da Waldschdrooß aan medd 32 weidag´laaf bis inn de Mill medd 81. Dadd wòòren d` grenzen vamm Dorf.

De Schdrooßen wooren schunn enn bis:chin b´feschdichd medd Kiß unn digg Waggen, die woo se aus da ald Reemaschdrooß inn da „Schdrooß“ ausg´graafd horren. Drei Burren wooren imm Dorf: fo:a edd ewwaschd Dorf owwen ann da Griiß, vo:amm Häärenhaus fo:a edd Middelschdorf unn fo:a edd innaschd Dorf  umm ehemaalijen Hindenburchblädds.

De Schdrooßen wooren schunn enn bis:chin b´feschdichd medd Kiß unn digg Waggen, die woo se aus da ald Reemaschdrooß inn da „Schdrooß“ ausg´graafd horren. Drei Burren wooren imm Dorf: fo:a edd ewwaschd Dorf owwen ann da Griiß, vo:amm Häärenhaus fo:a edd Middelschdorf unn fo:a edd innaschd Dorf  umm ehemaalijen Hindenburchblädds.

Wie da Lessel Johann medd seinem Tagebuuch 1867 aang´fong:g hadd, wääredd schunn eja noodwennich g´ween, Hausnummann se vadäälen; edd hann joo schließlich 925 Leid in Hellzwella in 150 Haushaldungen g´waand. Die Nummann sinn awwa e:aschd 1882 inng´fii:ad woo:ad.

Dadd Blädds vann Lessels Haus wo:a jo nidd graad ideaal vo:an Bauannhaus. Voo:amm Haus graad Blädds g´nuch fo:a de Mischdenkaul unn hinnamm Haus enn glääna Gaaden.

Da Johann hodd kään leichden Schdannd. Schunn als junga Buu haara mißden fo:a de Famill sorjen. A wo:a noch kään 17 Jo:a ald, doo iss sein Pabben g´schdorf  unn 10 Jo:a schbääda sein Mammen, Freidachs Maarie. 6 hungrija Maila wooren se schdobben: edd Käddchin wo:a beim Dood vann i:arem Pabben graad 16, edd Ennchin 13, da Niggel 9, edd Mariachin 6 unn da Heinrich 2 Jo:a ald. Dazuu wo:a inn deen ledschden Joo:aren sein Mammen imma grang:g. Die woo:a iwwrijens enn Dochda vann Freidachs Johann, de:a woo memm Napoleon noo Russland g´zoo iss unn 1812 vo:a Moskau vamißd wo:ad iss. 

Heinz Bernard